Beeldschermzorg kan de triage bij oncologische patiënten met klachten verbeteren, waardoor mogelijk onnodige bezoeken aan de Spoedeisende Hulp worden voorkomen. In het Amphia Ziekenhuis Breda wordt beeldschermbellen toegepast bij patiënten die behandeld worden met chemo- of immunotherapie. Hemato-oncologieverpleegkundige Steffi Steijaert en epidemioloog Daisy Latijnhouwers, MSc, vertellen over dit project, waarvoor ze een stimuleringssubsidie hebben ontvangen van ZonMw.
“Oncologiepatiënten kunnen 24 uur per dag, zeven dagen per week telefonisch contact met ons opnemen bij problemen of complicaties rondom hun chemokuur of immunotherapie. Het is soms moeilijk te beoordelen of het terecht is dat ze voor een klacht naar de Spoedeisende Hulp (SEH) komen. Zo ging er op Tweede Kerstdag een patiënt met huiduitslag bij een chemokuur naar de SEH. Deze patiënt had niet hoeven komen, hoorde ik van de hematoloog”, aldus Steffi Steijaert. In 2021 startte ze met de hbo-V-opleiding. Ze heeft deze inmiddels succesvol afgerond. In het kader van haar opleiding deed ze een onderzoek naar beeldschermbellen bij oncologische patiënten in het Amphia Ziekenhuis. “Deze manier van patiëntcontact wordt sinds november 2022 op de afdeling Oncologie en Hematologie toegepast naar aanleiding van het onderzoek van Steffi”, vertelt Daisy Latijnhouwers, die bij het Wetenschapsbureau van het Amphia Ziekenhuis werkt.
Voordelen
Beeldschermbellen lijkt een aantal belangrijke voordelen te hebben in vergelijking met telefonisch contact, geeft Latijnhouwers aan. “Telefonisch contact heeft beperkingen. Verpleegkundigen vinden het lastig om hiermee de ernst van de situatie in te schatten. Uit een peiling van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK), gehouden in 2020, blijkt dat zorgverleners telefonisch minder goed empathie kunnen tonen. Patiënten blijken het moeilijk te vinden om duidelijk aan te geven wat er aan de hand is. Of ze zijn in paniek, waardoor het moeilijk is de ernst van de klachten in te schatten. Met beeldbellen zal dit naar verwachting beter lukken. Met de inzet van beeldbelconsulten kan stepped care worden ingezet: een deel van de patiënten die bij telefonisch contact naar de SEH worden doorgestuurd, kunnen via een beeldbelconsult met een verpleegkundige of arts de juiste informatie of zorg ontvangen. Met deze werkwijze - die nu nog niet gangbaar is - verwachten we onnodige bezoeken aan de SEH te voorkomen. Daarnaast kan de zorgcapaciteit op zowel de SEH als de afdeling Oncologie beter worden ingezet.”
Project
Dat is de reden waarom een pilotproject gestart is waarin beeldbellen wordt ingebed in de werkwijze op de afdeling Oncologie en Hematologie. Dat loopt nu ruim een half jaar, waarbij gebruikgemaakt wordt van het videobelprogramma FaceTalk, geïntroduceerd tijdens de COVID-19-crisis. Daarnaast wil Latijnhouwers met Steijaert en nog een aantal collega’s, waaronder internist-oncologen, een projectaanvraag bij ZonMw gaan indienen om het effect van beeldbellen te onderzoeken. De vraag is bijvoorbeeld of dit de triage van oncologische patiënten verbetert en beter passende zorg oplevert. Een andere vraag is of patiënten hierdoor daadwerkelijk minder vaak onnodig worden doorgestuurd naar de SEH. Ook is de vraag of verpleegkundigen met beeldbelconsulten dit onderdeel van hun werk beter kunnen uitvoeren. “Wordt deze aanvraag goedgekeurd, dan verwachten we vanaf 2024 te starten met het onderzoek”, zegt Latijnhouwers.
Klachten
Terug naar de oncologische patiënten. Met welke klachten melden zij zich vooral op de SEH? “Het gaat om uiteenlopende klachten waarvan de belangrijkste zijn: huiduitslag, koorts en pijn of misselijkheid bij een chemokuur of immunotherapie”, zegt Steijaert. “Door de inzet van FaceTalk hebben we tot nog toe - we zijn nog maar pas begonnen met het bijhouden hiervan - ongeveer zeven keer kunnen voorkomen dat een patiënt onnodig naar de SEH kwam. Het is lastig te zeggen hoeveel oncologische patiënten gemiddeld naar de SEH gaan, omdat we de cijfers niet hebben bijgehouden. Dat gaan we in dit project wel doen.”
Tweeledig
Het doel van de inzet van beeldbellen is dan tweeledig, geeft Latijnhouwers aan. “Je wilt zoveel mogelijk voorkomen dat mensen naar het ziekenhuis moeten komen. Patiënten zijn soms niet bereid of in staat om naar het ziekenhuis te komen, bijvoorbeeld vanwege de lange wachttijd op de SEH en de vele afspraken die ze al hebben staan in verband met hun ziekte. Aan de andere kant wil je voorkomen dat de SEH onnodig wordt belast.” Dat wil niet zeggen dat het aantal oncologiepatiënten op de SEH ineens drastisch zal afnemen, verwacht Steijaert. “Heel vaak moeten ze wel komen, bijvoorbeeld bij koorts als gevolg van een infectie bij chemotherapie.”
Triagecentrum
Hoofddoel van het onderzoek is om na te gaan hoeveel oncologiepatiënten er daadwerkelijk thuisblijven door beeldschermbellen, geeft Latijnhouwers aan. “Met beeldschermbellen wordt een voorselectie gemaakt. Sommige patiënten kunnen thuisblijven als met zekerheid kan worden beoordeeld dat een bezoek aan de triagekamer of SEH niet nodig is. Bij anderen is het twijfelachtig. Die willen we wel naar het ziekenhuis laten komen, maar eerst een triage doen, voordat we ze doorsturen naar de SEH. Soms blijkt het dan toch niet nodig naar de SEH te gaan. We willen in het project een triageruimte inrichten. Wie de triage precies gaat doen, weten we nog niet. Waarschijnlijk een verpleegkundig specialist, maar dat moet tijdens het project duidelijk worden.”
Device
Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met de Erasmus School of Health Policy & Management in Rotterdam en Avans Hogeschool Breda. “Dit bestaat uit een aantal stappen”, zegt Latijnhouwers. “Als eerste willen we kiezen welk device we gaan inzetten. We hebben nu FaceTalk. Maar welk device is het meest praktisch in gebruik? De huidige tool en de infrastructuur zijn niet optimaal, waardoor het gebruik hiervan afneemt. Van een internist in het Amphia hoorden we dat FaceTalk lastig in gebruik is. Het beeldbellen opstarten kost tijd. We zijn nog zoekende naar welk programma voor de patiënten en verpleegkundigen het makkelijkst is. De afdeling IMT is hierbij ook betrokken. Idealiter komt er een knop in Epic. Een volgende stap is digicoaching, dat ook een belangrijk onderdeel is van de projectaanvraag. We verwachten dat door coaching verpleegkundigen de meerwaarde van videobellen gaan inzien.”
Cultuuromslag
Dat vergt nog wel een cultuuromslag, geeft Steijaert aan. Zij onderzocht in het kader van haar hbo-V-opleiding onder welke voorwaarden beeldschermbellen ingevoerd zou kunnen worden op de afdeling Oncologie en Hematologie. “Medisch en verpleegkundig specialisten zijn inmiddels aardig gewend aan het gebruik van beeldbellen. Bij verpleegkundigen proeven we nog onwennigheid. Ze geven bijvoorbeeld aan dat ze in een kamer apart moeten zitten om te beeldbellen, waardoor ze hun collega alleen moeten laten bij een aantal patiënten. Dat doorbreekt hun routine. Ze ervaren een drempel omdat ze gewend zijn om alleen per telefoon contact op te nemen met patiënten. Ook geven ze aan geen tijd te hebben. Aan de andere kant zien ze ook in dat beeldbellen juist tijd kan besparen doordat een patiënt niet altijd naar het ziekenhuis hoeft te komen. Verpleegkundigen zien nog meer voordelen. Zo merken ze dat videoconsultatie helpt om patiënten gerust te stellen. Ook voelen patiënten zich serieus genomen. Over het algemeen zijn zij tevreden over beeldbellen. Zelfs 80-plussers kunnen hier tegenwoordig prima mee uit de voeten.”
Drs. Marc de Leeuw, wetenschapsjournalist
Oncologie Up-to-date 2023 vol 14 nummer 4
DEEL DIT ARTIKEL:
