Voor een (intraveneuze) behandeling wegens kanker hoeft de patiënt tegenwoordig niet meer per se naar het ziekenhuis. Een groeiend aantal ziekenhuizen biedt de mogelijkheid tot thuisbehandeling. De Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) peilde de mening van patiënten over deze optie.
Thuisbehandeling bij kanker is in. Een toenemend aantal ziekenhuizen in Nederland is de afgelopen tijd gestart met experimenten waarbij patiënten voor (een deel van) hun intraveneuze behandelingen niet meer naar het ziekenhuis hoeven te komen, maar het ziekenhuis naar de patiënten toe komt. Een ontwikkeling die de zorgverzekeraars toejuichen. Zo meldde zorgverzekeraar Zilveren Kruis onlangs ernaar te streven dat in 2025 één op de vijf patiënten immuun- of intraveneuze chemotherapie thuis krijgt toegediend (mits dit bij de patiënt medisch verantwoord is). De zorgverzekeraar zegt zich de komende jaren in het inkoopbeleid hiervoor hard te gaan maken.
“Voor ons was deze ontwikkeling aanleiding om eens onder de patiënten te peilen hoe zij eigenlijk aankijken tegen de thuisbehandeling”, zegt dr. Pauline Evers, beleidsmedewerker Medicijnen bij de NFK. “We horen namelijk vooral de verzekeraars, artsen en/of ziekenhuizen zeggen dat thuisbehandeling voor de patiënt prettig is, maar we hebben de stem van de patiënt nog helemaal niet gehoord over dit onderwerp.”
Opvattingen en ideeën
Om dit hiaat op te vullen besloot de NFK een enquête over dit onderwerp uit te zetten onder patiënten. “Hiervoor hebben we ons eigen vaste patiëntenpanel van zo’n 1.000 mensen benaderd. Daarnaast is de enquête door de diverse aangesloten patiëntenorganisaties verspreid via sociale media en hun eigen websites.” Dat leverde uiteindelijk 738 reacties van patiënten op. Van hen was 43% op het moment van het invullen van de enquête onder behandeling wegens kanker; 57% was in het verleden behandeld wegens kanker.
Evers: “We hebben daarbij niet gevraagd in hoeverre de deelnemers aan de enquête daadwerkelijk ervaring hadden met thuisbehandeling. Maar gezien het feit dat het thuisbehandelen nog maar beperkt mogelijk is, gaan we ervan uit dat het merendeel van de deelnemers aan de enquête geen daadwerkelijke ervaring heeft met de thuisbehandeling. De uitkomsten laten dus vooral zien welke opvattingen en ideeën er onder patiënten en ex-patiënten leven ten aanzien van de mogelijkheid om thuis behandeld te worden.”
Uiteenlopend
Uit de NFK-enquête valt op te maken dat die opvattingen en ideeën nogal uiteen kunnen lopen. Gevraagd naar hun voorkeur ten aanzien van de plaats van behandeling, meldt 24% van de deelnemers het liefst thuis behandeld te worden, tegenover 35% wier voorkeur uitgaat naar behandeling in het ziekenhuis en 32% die de behandeling thuis graag wil afwisselen met de behandeling in het ziekenhuis. Daarbij is onder patiënten die in het verleden voor kanker zijn behandeld, de voorkeur voor het ziekenhuis iets groter dan onder patiënten die op het moment van de enquête onder behandeling waren: 38 tegenover 32%. Ook de woonsituatie van de patiënt is van invloed op de voorkeur: bij alleenwonende patiënten gaat de voorkeur vaker uit naar de behandeling in het ziekenhuis dan bij patiënten die een partner in huis hebben. Van de alleenwonenden geeft 46% de voorkeur aan het ziekenhuis, van de patiënten met een partner in huis 32%.
Eigen argumenten
De deelnemers aan de enquête konden ook aangeven welke overwegingen een rol speelden bij het kiezen voor een behandeling thuis of juist in het ziekenhuis. Evers: “Van alle deelnemers stelde 71% dat er in het ziekenhuis meer mogelijkheid zou zijn om vragen te stellen terwijl 51% aangaf zich veiliger te voelen in het ziekenhuis. Ruim 60% van de deelnemers gaf ook aan geen bezwaar te hebben tegen het reizen naar het ziekenhuis. Anderzijds meldde 54% het niet vervelend te vinden als hun naasten thuis met de behandeling geconfronteerd zouden worden; 26% vond dat juist wel vervelend. Iemand meldde niets te zien in behandeling thuis omdat de stoel waarin ze tijdens de behandeling zou zitten dan het etiket ‘de chemostoel’ zou krijgen en dat ze daar dan op ieder ander moment niet meer in zou willen zitten. Een andere patiënt gaf juist aan zeer blij te zijn met de thuisbehandeling want thuis werd hij veel minder misselijk dan in het ziekenhuis. Kortom, bij de afweging thuis of in het ziekenhuis behandelen blijkt iedere patiënt zijn of haar eigen redenen en argumenten te hebben om voor de ene optie of de andere te kiezen. Wat voor de ene patiënt als een groot pluspunt kan tellen, hoeft voor een andere patiënt helemaal geen belangrijk argument te zijn.”
Kosten
Ten slotte vroeg de NFK de deelnemers aan de enquête nog in hoeverre financiële overwegingen een rol zouden kunnen spelen bij het maken van een keuze tussen thuisbehandeling of behandeling in het ziekenhuis. Evers: “Kostenbesparing wordt door zorgverzekeraars en ziekenhuizen soms naast de service aan de patiënt genoemd als bijkomende reden om de behandeling naar de thuissituatie te verplaatsen. Immers, bij behandeling thuis legt de patiënt geen beslag op de dure ziekenhuiscapaciteit, terwijl die capaciteit dan voor andere patiënten kan worden gebruikt. Nog afgezien van de vraag of thuisbehandeling inderdaad goedkoper is dan behandelen in het ziekenhuis – in het ziekenhuis kan één verpleegkundige een aantal patiënten tegelijk behandelen en in de thuissituatie maar één patiënt tegelijk – hebben wij de deelnemers aan de enquête gevraagd of een verschil in kosten van invloed zouden zijn op hun keuze. Daarbij gaf 28% van de patiënten aan te kiezen voor de goedkoopste optie, of dat nu thuis of in het ziekenhuis zou zijn. Eén patiënt gaf als argument daarbij: “Ik ben al zo duur voor de gezondheidszorg. Als ik ergens kan helpen de zorg goedkoper te maken, dan doe ik dat.” In totaal 45% van de deelnemers gaf aan de kosten niet mee te laten wegen bij de afweging tussen thuis of in het ziekenhuis behandelen.”
Maatwerk
Zoals Evers al aangaf gaat het om uitkomsten uit een enquête onder een relatief beperkt aantal (representatieve?) patiënten die voor het merendeel (nog) geen ervaring hebben met behandeling thuis. “We beseffen dat het niet om resultaten van een zorgvuldig opgezet en uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek gaat. De enquête is vooral bedoeld om een eerste indrukt te krijgen van wat er onder patiënten leeft ten aanzien van dit onderwerp. Wij zullen in gesprekken met zorgverleners, ziekenhuizen en zorgverzekeraars op grond van deze uitkomsten uitdragen dat het belangrijk is dat de patiënt zelf moet kunnen kiezen waar de behandeling plaatsvindt. Het beeld is divers en iedere patiënt heeft zijn of haar eigen, soms zeer persoonlijke argumenten voor of tegen een locatie. Het is belangrijk daarmee rekening te houden. De oncologische behandeling moet maatwerk zijn; ook wat betreft de locatie waar de behandeling plaatsvindt.”
Voor meer informatie zie: www.nfk.nl/contact/nieuwsbericht/article/kankerbehandeling-thuis-of-in-het-ziekenhuis-is-maatwerk
Dr. Marten Dooper, wetenschapsjournalist
Oncologie Up-to-date 2018 vol 9 nummer 3
DEEL DIT ARTIKEL:
