Bij patiënten met gemetastaseerde borstkanker zorgde deelname aan een bewegingsprogramma voor minder vermoeidheid, pijn en kortademigheid en een betere kwaliteit van leven. Dat blijkt uit de eerste grote studie naar het effect van beweging bij uitgezaaide borstkanker, waarvan prof. dr. Anne May (UMC Utrecht) de resultaten presenteerde tijdens het SABCS 2023.
Regelmatige fysieke training tijdens adjuvante behandeling van kanker zorgt voor verbetering van de cardiorespiratoire conditie, kracht, vermoeidheid en andere patiëntgerapporteerde uitkomsten. In een vorig jaar uitgebrachte richtlijn raadt de ASCO dan ook aan om patiënten te wijzen op het voordeel van bewegen tijdens de actieve behandeling met curatieve intentie.1 Er is echter nog te weinig informatie over het effect van training in de gemetastaseerde setting.
Fysieke training als interventie
“De PREFERABLE-EFFECT-studie had als doel om het effect van fysieke training, onder begeleiding van een fysiotherapeut, te onderzoeken op vermoeidheid en kwaliteit van leven bij patiënten met gemetastaseerde borstkanker”, vertelde Anne May.2 In deze internationale, gerandomiseerde studie werden patiënten geïncludeerd met gemetastaseerde borstkanker, een ECOG-performancestatus ≤2 en een geschatte levensverwachting van zes maanden of langer. Patiënten die al meer dan 3,5 uur per week trainden mochten niet meedoen. In de controlearm kregen patiënten standaardzorg met daarnaast algemeen advies over fysieke activiteit en een fitnesshorloge. De interventiegroep kreeg een trainingsprogramma van negen maanden aangeboden. Zes maanden lang trainden ze twee keer per week een uur onder begeleiding, en in de drie maanden daarna trainden ze een uur per week met begeleiding en een uur zonder. Elke training bestond uit conditie-, kracht- en balanstraining. De primaire uitkomstmaten waren de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en vermoeidheid.
In totaal deden 357 patiënten mee aan de studie. De patiënten waren gemiddeld 55 jaar oud, ongeveer 60% had hormoonreceptor-positieve, HER2-negatieve borstkanker, ongeveer twee derde had botmetastasen en meer dan de helft kreeg hormoontherapie bij start van de studie. De deelname aan het negen maanden durende programma was goed: 77% van alle trainingssessies werd bezocht, en de redenen voor afwezigheid waren meestal medisch of vanwege vakantie.
Betere kwaliteit van leven
Na drie en zes maanden was de lichamelijke conditie beter in de interventiegroep dan in de controlegroep. Er waren twee gevallen van botbreuken, maar geen van beide waren deze gerelateerd aan botmetastasen.
De gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven was significant hoger in de interventiegroep dan in de controlegroep gedurende de gehele interventieperiode. De vermoeidheid was in de interventiegroep significant lager dan in de controlegroep. “Hieruit kunnen we concluderen dat het toevoegen van een trainingsprogramma aan de behandeling bij gemetastaseerde ziekte leidt tot minder bijwerkingen en verbetering van de kwaliteit van leven”, aldus May. Zowel het fysieke als het rol- en sociale functioneren verbeterde, wat wil zeggen dat mensen beter functioneerden in hun werk, gezins- en sociale leven. De onderzoekers zagen echter geen effect op emotionele vermoeidheid en functioneren. “Als patiënten een belangrijke klacht hebben op dit gebied, zouden ze daarvoor een extra interventie moeten krijgen.”
Uit een vragenlijstonderzoek binnen het PREFERABLE-project, waaraan 420 patiënten met gemetastaseerde borstkanker uit Europa deelnamen, bleek dat sommige patiënten aangaven bang te zijn dat trainen zou zorgen voor verergering van pijn. De PREFERABLE-EFFECT-studie laat echter zien dat dit niet het geval is. Zowel pijn als kortademigheid was significant lager in de interventiegroep dan in de controlegroep.
“We raden trainen onder begeleiding aan als deel van de ondersteunende zorg gedurende palliatieve behandeling. Een beweegprogramma zou onderdeel moeten zijn van de behandeling die patiënten met gemetastaseerde kanker ontvangen”, vindt May.
Prof. dr. Anne May, epidemioloog in het UMC Utrecht, licht de PREFERABLE-EFFECT-studie toe. Deze studie onderzocht het effect van fysieke training bij patiënten met gemetastaseerd mammacarcinoom. De video is te bekijken op oncologie.nu/videos
Referenties
1. Ligibel JA, et al. J Clin Oncol 2022;40:2491-507.
2. May A, et al. SABCS 2023: abstr GS02-10.
Dr. Astrid Danen, wetenschapsjournalist
Congres Up-to-date 2024 vol 9 nummer 1
DEEL DIT ARTIKEL:
