Pieter de Mulder Award 2020

4 februari 2021

Tijdens de Oncologiedagen 2020 kreeg drs. Ziena Abdulrahman de Pieter de Mulder Award 2020 (virtueel) uitgereikt.* Hiermee gaat zij aan Oxford University, Verenigd Koninkrijk, onderzoek doen op het raakvlak tussen tumorgenetica en tumorimmunologie bij gynaecologische tumoren.

Ziena Abdulrahman is momenteel als promovenda verbonden aan de afdelingen Gynaecologie, Medische Oncologie en Pathologie van het Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden. Daar onderzoekt zij de voorspellende waarde van het tumormicromilieu voor de respons op immunotherapie bij onder andere vulvar high-grade squamous intraepithelial lesion (vHSIL). Dit is een door het humaan papillomavirus (HPV) geïnduceerde, premaligne laesie die zonder behandeling in ongeveer 10% van de gevallen uitgroeit tot een vulvacarcinoom.
“Naast resectie of laserbehandeling, die gepaard gaan met veel recidieven en comorbiditeit, vindt momenteel op experimentele basis immunotherapie plaats bij vrouwen met vHSIL”, legt Abdulrahman uit. “Dat kan met therapeutische HPV-vaccinatie of met topicaal aangebrachte imiquimodcrème, een Toll-like receptor-7-agonist.” Dit leidt bij ongeveer de helft van de patiënten tot een klinische respons. Het onderzoek van Abdulrahman richt zich op de vraag of de samenstelling van het micromilieu op het moment van diagnose voorspellend is voor de latere respons op immunotherapie.
Om hier zicht op te krijgen, bracht zij met behulp van multispectrale imaging de immuuncellen in de laesies in kaart. “Met multispectrale imaging kun je in een coupe van een biopt tegelijk zeven verschillende markers bekijken. Dat maakt een nauwkeurige kwalitatieve en kwantitatieve immuunfenotypering van de laesie mogelijk, waarbij tevens lokalisatie van de verschillende immuuncellen zichtbaar is”, vat Abdulrahman twee jaar van optimaliseren van de techniek samen. Zij vergeleek het immuunprofiel in vulvaweefsel van drie groepen: vrouwen met vHSIL die werden gevaccineerd, vrouwen met vHSIL die werden behandeld met imiquimod en gezond, HPV-negatief vulvaweefsel. De vrouwen met vHSIL splitste zij na behandeling op in complete responders, partiële responders en non-responders.

Voorspellende immuunprofielen
De immuunprofielen laten onder andere zien dat bij vrouwen die geen respons vertonen op de vaccinatie vooraf veel regulatoire T-cellen aanwezig zijn in de laesie, terwijl bij vrouwen die wel een respons vertonen - evenals bij gezonde vrouwen - veel geactiveerde (Tbet+) T-cellen en pro-inflammatoire myeloïde (CD14+) cellen aanwezig zijn in de laesie. Na de vaccinatie neemt bij responders de hoeveelheid Tbet+ T-cellen en CD14+ myeloïde cellen verder toe, terwijl bij de non-responders het immuunprofiel van de laesie nauwelijks verandert.¹
Bij imiquimodtherapie ligt dit anders; responders op imiquimod hebben met name veel pre-existente pro-inflammatoire CD14+ myeloïde cellen, de T-celcompositie is minder van belang.² “Hieruit concluderen we dat voor respons op vaccinatie een pre-existent gunstig (pro-inflammatoir) T-cel- en myeloïdecelprofiel nodig is, terwijl voor respons op imiquimodtherapie voornamelijk een gunstig myeloïdecelprofiel nodig is”, vat Abdulrahman de uitkomsten samen.
Zij gaat nu onderzoeken of deze bevindingen te extrapoleren zijn naar andere gynaecologische tumoren. Zo zijn er recent aanwijzingen dat ook bij ovariumcarcinoom het immuunmicromilieu een rol speelt. “Dankzij de Pieter de Mulder Award kan ik me in Oxford gaan bekwamen in het raakvlak tussen tumorgenetica en tumorimmunologie bij ovariumcarcinoom, de meest lethale gynaecologische maligniteit. Het ultieme doel van dit onderzoek is om predictieve en prognostische biomarkers te vinden. Dat zou betere stratificatie van patiënten en daarmee meer gepersonaliseerde behandeling mogelijk maken.”

Referenties
1. Abdulrahman Z, et al. J Immunother Cancer 2020;8(1):e000563.
2. Abdulrahman Z, et al. Int J Cancer 2020;147:2914-23.

Dr. Marten Dooper, wetenschapsjournalist

Oncologie Up-to-date 2021 vol 12 nummer 1

 

---