PET-scans zijn al geruime tijd gemeengoed als klinisch diagnosticum, bijvoorbeeld om de aanwezigheid van tumoren op te sporen. De techniek is inmiddels breder toepasbaar. In zijn voordracht tijdens het SONCOS Therapie op Maat 2023 gaf internist-oncoloog dr. Derk Jan de Groot, UMC Groningen, een inkijkje in de nieuwste mogelijkheden.
Het eerste voorbeeld van Derk Jan de Groot was het gebruik van 18F-gelabeld oestradiol, kortweg 18FES. “Dit kun je gebruiken om na te gaan in hoeverre metastasen van mammacarcinoom ER-positief zijn. De sensitiviteit van deze 18FES-PET-scans is vrij hoog en er is een goede correlatie van het 18FES-PET-signaal met de mate van expressie van de oestrogeenreceptor op de tumor. De 18FES-PET-scan kan daardoor een uitkomst zijn om de ER-status vast te stellen van een metastase wanneer het niet mogelijk is daarvan een biopt te nemen. Vergeleken met conventionele MRI-scans detecteert de 18FES-PET-scan ook meer metastasen, wat bij bijna de helft van de patiënten aanleiding is tot aanpassingen van het behandelbeleid.”
Een andere toepassing van 18FES-PET is het evalueren van het effect van een behandeling met fulvestrant in geval van ER-positief mammacarcinoom. “Aangezien fulvestrant en 18FES beide binden aan de oestrogeenreceptor, zal het 18FES-PET-signaal afnemen als fulvestrant goed bindt aan de receptor. De mate van afname van het 18FES-PET-signaal na de start van de behandeling met fulvestrant blijkt dan ook te correleren met het risico op progressie: hoe sterker de afname van het 18FES-PET-signaal, des te minder progressie.”
Trastuzumab
Behalve relatief kleine moleculen als glucose en oestrogeen is het tegenwoordig ook mogelijk grote moleculen te voorzien van een PET-tracer. Zoals het geneesmiddel trastuzumab. “Nadat in de Zephir-studie was aangetoond dat een PET-scan met 89Zr-gelabeld trastuzumab goed voorspelt of een patiënt met mammacarcinoom respondeert op een anti-HER2-behandeling, is door het UMC Groningen, Amsterdam UMC, Radboudumc en Erasmus MC de IMPACT-studie opgezet. Hierin wordt bij patiënten met een HER2- en ER-negatieve status op basis van de histologie de keuze van behandeling bepaalt door de uitslag van hun 89Zr-trastuzumab- en 18FES-PET-scan. Deze nog lopende studie moet inzicht geven in de klinische waarde van deze twee PET-scans.”
Een recente technische verbetering is total-body-PET, vertelde De Groot. “Dit zijn eigenlijk drie PET-scanners achter elkaar. Dat heeft twee voordelen. Ten eerste kost het minder tijd om het hele lichaam te scannen. En ten tweede kunnen we als gevolg van de hogere resolutie op basis van de PET-opnamen automatische tumorvolumemetingen uitvoeren.”
Immunotherapie
Nieuw is ook het toepassen van PET bij immunotherapie-onderzoek, een vorm van therapie waarbij het geneesmiddel bindt aan meer dan alleen de tumorcellen. “We hebben de opname van 89Zr-atezolizumab gemeten in de organen van patiënten met verschillende vormen van kanker. Daarbij zagen we een ophoping van signaal in de milt, wat logisch is, want die bevat veel lymfocyten die PD-L1 tot expressie brengen, het ligand waaraan atezolizumab bindt. Ook ontstaat er PET-signaal in organen waarin sprake is van inflammatie. Wat de tumoren betreft, zagen we grote heterogeniteit in het 89Zr-atezolizumab-PET-signaal; zowel heterogeniteit per patiënt als per tumor als per tumorsoort. Anderzijds zagen we wel een relatie tussen de totale opname van 89Zr-atezolizumab en de respons op de behandeling met atezolizumab. Hoe hoger de totale opname, des te beter de progressievrije en algehele overleving. Interessant genoeg vonden we bij deze patiënten geen correlatie tussen de immuunhistochemische PD-L1-expressie en de respons.
Met andere woorden: het 89Zr-atezolizumab-PET-signaal is een betere predictieve biomarker dan de gebruikelijke immuunhistochemische PD-L1-kleuring. Ten slotte zagen we ook een respons tussen de mate van het PET-signaal van een 89Zr-gelabeld antilichaam tegen CD8 en de respons op immunotherapie.”
Dr. Marten Dooper, wetenschapsjournalist
Oncologie Up-to-date 2023 vol 14 nummer 2
DEEL DIT ARTIKEL:
