Volgend jaar bestaat de Nederlandse Vereniging voor Pathologie 100 jaar. Oncologie Up-to-date neemt daarop alvast een voorschot door met voorzitter dr. Jos Bart, patholoog in Isala, de doelen, huidige projecten en toekomstwensen van de vereniging te bespreken. Het lidmaatschap van de Stichting Oncologische Samenwerking vormde daarbij een centraal thema.
De Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVVP) behartigt de belangen van de ruim 400 pathologen die in Nederland werkzaam zijn. De vereniging is opgezet als een koepelvereniging met drie secties: klinische pathologie, klinisch moleculaire en experimentele pathologie, en veterinaire pathologie.
Hoewel de klinisch patholoog altijd al een centrale plaats innam in de zorg, is dit de afgelopen twee decennia steeds pregnanter geworden door een veelheid aan nieuwe diagnostische mogelijkheden en een prominente rol in multidisciplinaire overlegstructuren. De opkomst van dure behandelingen met potentieel ernstige bijwerkingen hebben de predictieve diagnostiek een impuls gegeven. Het belangrijkste doel van de patholoog is dan ook om voor iedere individuele patiënt de beste diagnose te leveren en daarmee de weg te banen naar de beste behandeling. Jos Bart: “Graag haal ik de slogan van onze Britse collega’s aan: ‘Without pathology there is no medicine’.”
Fusies en deelspecialisatie
Het verbeteren van de kwaliteit in de oncologische zorg is een van de voornaamste doelstellingen van de Stichting Oncologische Samenwerking (SONCOS). Volgens Bart hanteert SONCOS daarbij tot nu toe vooral een getalsmatige benadering. “Dat is ook begrijpelijk en heeft ertoe geleid dat centra en disciplines meer met elkaar zijn gaan samenwerken en kankerpatiënten onderling doorverwijzen om aan de geadviseerde volumenormen te voldoen.”
Hiermee hangt samen dat er een tendens bestaat tot deelspecialisatie in alle disciplines, waaronder de pathologie. Mede als reactie op deze ontwikkelingen is er de laatste jaren sprake van een toename van het aantal fusies tussen kleinere pathologieafdelingen. Hierdoor is het mogelijk om aandachtsgebieden en deelspecialisaties in te richten, zodat voor iedere patiënt optimale kwaliteit en continuïteit van de pathologiediagnostiek kan worden gewaarborgd. Een door onze commissie Kwaliteit opgesteld document geeft richtlijnen voor de verschillende niveaus van subspecialisatie.1
Een bijzonder aspect van specialisatie is dat de NVVP enkele jaren geleden heeft ingezet op de ontwikkeling van klinisch moleculair biologen in de pathologie (KMBP). De KMBP borgt de vakinhoudelijke en technische kwaliteit van de moleculaire diagnostiek in de pathologie. De KMBP heeft een postdoctorale KMBP-opleiding gevolgd en is lid van de vakgroep Pathologie. Inmiddels is de rol van de KMBP in de klinische pathologie niet meer weg te denken, de KMBP heeft bijvoorbeeld een actieve rol in de moleculaire tumorboard.
Zelflerend zorgsysteem
Wereldwijd uniek is het Pathologisch-Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief (PALGA), waarin de weefselarchieven vanuit alle pathologieafdelingen te raadplegen zijn. Bart: “PALGA is een van de belangrijke bronnen van waaruit de databases van het Integraal Kankercentrum Nederland, Nederlandse Kankerregistratie en Dutch Institute for Clinical Auditing rechtstreeks worden gevuld. Vooral vanuit de universitaire medische centra en met PALGA als backbone werken de pathologen continu aan innovatie. Zo is de laatste jaren gewerkt aan een researchinfrastructuur, waarbij de archieven beter zijn ontsloten voor wetenschappelijk onderzoek. Door het koppelen van gestructureerde databases met klassieke morfologische en moleculaire data aan klinische data en overlevingscijfers is het mogelijk om sneller dan voorheen nieuwe werkzame targets te identificeren. Het PATH-project is hierop gericht en vormt een belangrijke bijdrage aan een zelflerend zorgsysteem.2”
Digitalisering
Voor expertconsultaties en overname van behandeling worden microscopische preparaten per post verstuurd tussen pathologieafdelingen. Hiermee gaat veel tijd verloren en er zijn forse kosten mee gemoeid, terwijl de behoefte hieraan exponentieel toeneemt door onder andere centralisatie en lateralisatie van de patiëntenstromen. “Het digitaliseren van microscopische preparaten en vervolgens via viewer software beschikbaar stellen, is de oplossing van de nabije toekomst. In de afgelopen jaren is Pathology Image Exchange (PIE) tot stand gebracht. Dit is een belangrijk onderdeel van de infrastructuur om pathologiebeeld tussen pathologieafdelingen uit te wisselen. Dit zal de komende jaren verder moeten worden geïmplementeerd, maar technische en juridische barrières stellen ons voor uitdagingen. Met deze innovatie zijn kosten gemoeid, die niet in harde euro’s terugverdiend kunnen worden in de vorm van een businesscase. De pathologieafdelingen kunnen dit complexe ontwikkelveld niet uit de zorgtarieven bekostigen. Toch is het duidelijk dat deze ontwikkeling waarde toevoegt voor de patiënt in de vorm van een snellere en betere diagnose.” Naar de mening van Bart moeten clinici en organisaties als SONCOS gezamenlijk met de NVVP optrekken om in de praktijk van de klinische zorg digitale pathologie te realiseren.
De NVVP ziet SONCOS als een uitstekend initiatief dat de samenwerking tussen de verschillende disciplines in de oncologie heeft bevorderd. De NVVP zou daarin een grotere rol willen en kunnen spelen dan momenteel het geval is. Doorgaans wordt de pathologie gezien als een leverancier van diagnostische uitslagen, terwijl we juist ook bij de inrichting van de zorg verbeterslagen zouden kunnen maken. De NVVP wil stimuleren om volumenormen geleidelijk aan te vullen met of te vervangen door inhoudelijke normen”, aldus Bart.
Extra kosten predictieve diagnostiek
Een van de grote ontwikkelingen binnen de pathologie betreft de predictieve diagnostiek. “Bij pathologie denkt men meestal aan ‘het herkennen van ziekten’, maar eigenlijk gaat het, van oudsher, om ‘het begrijpen van ziekten’. Het begrijpen van ziekten is een essentiële stap voor het ontwikkelen van doelgerichte therapie. Voor alle gangbare druggable targets hebben pathologen predictieve immuunhistochemische of moleculaire tests beschikbaar. Wij kunnen daardoor selecteren bij welke patiënten een duur geneesmiddel gaat werken en bij wie niet (farmacopathologie). De laatste categorie zal het middel niet krijgen, waardoor onnodige bijwerkingen en kosten worden voorkomen. De klinische pathologie is bij uitstek het instrument voor doelmatige zorg.
De bekostiging van deze diagnostiek loopt echter achter bij de richtlijnen. Uit onze besprekingen met een groot aantal pathologieafdelingen blijkt dat die hierdoor financieel onder druk staan. In deze tijd van value-based healthcare werkt de NVVP er hard aan om deze problematiek bij beleidsmakers onder de aandacht te brengen en ze te overtuigen om meer in de pathologiediagnostiek te investeren. SONCOS zou hierin een rol kunnen spelen”, aldus Bart.
Referenties
1. SONCOS Normeringsrapport 7 2019. Te raadplegen via www.soncos.org
2. Predictieve Analyse voor Therapie. Te raadplegen via www.netwerk-path.nl/.
Dr. Robbert van der Voort, medical writer
Oncologie Up-to-date 2019 vol 10 nummer 4
DEEL DIT ARTIKEL:
