Prof. dr. Igle Jan de Jong, afdelingshoofd Urologie in het UMC Groningen, vertelt tijdens het NKR-symposium over de centralisatie van chirurgische behandeling bij blaaskanker. Dr. Anke Richters van het IKNL presenteert resultaten uit de BlaZIB-studie, een studie naar cystectomievolume en postoperatieve mortaliteit.
“De diagnose blaaskanker wordt circa 7.000 keer per jaar gesteld”, vertelt Anke Richters. “Ongeveer 75% betreft niet-(spier)invasieve blaastumoren, waarvan de behandeling veelal bestaat uit een transurethrale resectie. De overige blaastumoren zijn spierinvasief, met als belangrijkste behandeloptie radicale cystectomie. Jaarlijks worden in Nederland circa 850 à 900 radicale cystectomieën uitgevoerd. Bij 37% treedt een postoperatieve complicatie op, zoals een infectie of naadlekkage. Mede hierdoor sterft ruim 2% van de patiënten binnen dertig dagen na operatie en ruim 5% binnen negentig dagen.”
Centralisatie
Nadat de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) als eerste wetenschappelijke vereniging een volumenorm had ingesteld, kwam centralisatie van radicale cystectomie op gang. Igle Jan de Jong illustreert dit proces aan de hand van jaaroverzichten. Rond 2010 voldeed een flink aantal ziekenhuizen niet aan de volumenorm van tien cystectomieën per instelling per jaar; in 2015 nog ruim de helft (de volumenorm was toen wel tussentijds verhoogd naar twintig ingrepen per instelling per jaar). In 2020 waren er slechts drie ziekenhuizen die niet aan de volumenorm voldeden. De Jong: “Eén daarvan is reeds gestopt met cystectomie. Aan de andere twee heeft de NVU gevraagd wat zij gaan doen: stoppen met de ingreep of stappen ondernemen om de volumenorm wel te halen. Ik verwacht dat in 2022 alle ziekenhuizen waar cystectomie wordt gedaan aan alle normen voldoen, inclusief de volumenorm. Het heeft dan wel tien jaar geduurd om dat te realiseren.”
BlaZIB-studie
Ongeveer gelijk met het definiëren van de eerste volumenorm voor cystectomie is een kwaliteitsregistratie opgezet waarbij de focus lag op perioperatieve sterfte bij cystectomie. In de Blaaskanker Zorg in Beeld (BlaZIB)-studie zijn data uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) gebruikt om de relatie tussen cystectomievolume en postoperatieve mortaliteit te onderzoeken.
Richters: “Kwaliteitsnormen zijn vaak gebaseerd op resultaten uit wetenschappelijk onderzoek. Voor radicale cystectomie is de onderbouwing van de volumenorm echter zwak. Dat komt niet door een gebrek aan studies, maar veel studies maken gebruik van een afkapwaarde, waardoor ziekenhuizen in hoog- of laagvolumeziekenhuizen worden ingedeeld. Daardoor is de relatie tussen volume en postoperatieve mortaliteit onvoldoende inzichtelijk.”
Voor de BlaZIB-studie zijn uit de NKR alle gevallen van blaaskanker in de periode 2008-2018 gehaald, waarvan de primaire behandeling bestond uit radicale cystectomie. Per patiënt is het ziekenhuisvolume bepaald in de twaalf maanden voorafgaand aan de ingreep. Vervolgens is gekeken naar postoperatieve sterfte op dag 30 en 90 na operatie, gecorrigeerd voor factoren als leeftijd en tumorstadium bij diagnose. “Voor zowel 30 dagen als 90 dagen na de operatie bleek het risico op postoperatieve sterfte af te nemen bij meer dan dertig operaties per jaar”, vertelt Richters. “Hierbij gold: hoe groter het volume; hoe lager de postoperatieve sterfte. Het ziekenhuisvolume heeft dus een impact op de postoperatieve sterfte”, concludeert zij. De resultaten zijn extra input voor een lopende discussie over verhoging van de volumenorm.
De stem van de patiënt
Bij verbetering van de organisatie en uitkomsten is men steeds uitgegaan van informatie vanuit zorgverleners. “De laatste jaren is er meer aandacht voor patiëntgerapporteerde ervaringen en uitkomsten”, meldt De Jong. De NVU wil dan ook een kwaliteitsregistratie oprichten, waarin aandacht is voor alle aspecten van blaaskankerzorg. Dus ook de ervaringen en kwaliteit van leven van patiënten.
Dr. Marijke van Oosten, wetenschapsjournalist
Oncologie Up-to-date 2022 vol 13 nummer 1
DEEL DIT ARTIKEL:
