In een gezamenlijk project met de European Hematology Association heeft de European Society for Medical Oncology een nieuwe versie van de Magnitude of Clinical Benefit Scale opgesteld specifiek gericht op hematologische maligniteiten. Deze schaal heeft als doel om het klinische voordeel van een nieuwe therapie te kunnen beoordelen. Internist-hematoloog drs. Ruth Wester (Erasmus MC, Rotterdam) is betrokken bij de ontwikkeling van deze meetlat en geeft toelichting.
Het aantal nieuwe middelen die worden ontwikkeld voor de behandeling van patiënten met kanker neemt in een razend tempo toe. Voordat deze (vaak dure) middelen beschikbaar komen voor de patiënt, moeten zorgautoriteiten en beleidsmakers beoordelen wat hun meerwaarde is. Om dat proces te kunnen beïnvloeden en versnellen, ontwikkelde de European Society for Medical Oncology (ESMO) een aantal jaren geleden een gestandaardiseerde meetlat: de Magnitude of Clinical Benefit Scale (MCBS). “Het doel van deze schaal is om beter te kunnen beoordelen wat de waarde is van een klinische studie met betrekking tot een nieuw middel. De MCBS is gericht op wat een nieuw middel toevoegt in verbetering van de algehele overleving en neemt daarbij ook verbetering in de kwaliteit van leven mee”, vertelt Ruth Wester. “Door zo’n schaal toe te passen, zou het mogelijk zijn om de resultaten van klinische studies beter op waarde te schatten.”
Oncologische schaal
De ESMO-MCBS is ontwikkeld vanuit de oncologie en daarom vooral opgesteld voor de beoordeling van studies bij solide tumoren. Maar ook bij hematologische maligniteiten is er een enorme vlucht in de ontwikkeling van nieuwe middelen. De bestaande ESMO-MCBS is daarbij echter niet goed toe te passen, aldus Wester.
“Bij hematologische maligniteiten heb je ziektebeelden die heel snel en acuut verlopen, zoals bijvoorbeeld acute myeloïde leukemie. Bij de solide tumoren zie je dat veel minder. Er zijn ook een heel aantal ziektebeelden die niet te genezen zijn, zoals chronische lymfatische leukemie, laaggradige lymfomen en multipel myeloom. Daarbij is de behandeling niet gericht op curatie, maar is de algehele overleving (OS) vaak veel langer dan bij solide tumoren. Bij deze ziektebeelden worden in de klinische studies vaak ook andere uitkomstmaten gebruikt dan bij solide tumoren: er wordt vaker gekeken naar respons, meetbare restziekte (MRD) of progressievrije overleving (PFS). Bij solide tumoren kijk je vooral naar verbetering in OS.”
Nieuwe versie
Daarom ontwikkelde de ESMO samen met de European Hematology Association (EHA) een nieuwe versie van de evaluatieschaal specifiek gericht op hematologische maligniteiten, de ESMO-MCBS:H, die recent werd gepubliceerd.1 Daarbij werden alle validatiestappen gevolgd die ook zijn gebruikt bij de versie voor solide tumoren. “De ESMO-MCBS:H is net wat uitgebreider: daarmee beoordeel je of er klinisch voordeel is van studies bij hematologische maligniteiten”, aldus Wester.
“De schaal is aangepast op de specifieke uitkomstmaten die worden gebruikt per ziektebeeld binnen de hematologie. In de nieuwe versie worden uitkomstmaten als respons en PFS zoveel mogelijk meegenomen, zodat het ook van toepassing is op hematologische maligniteiten. Bij een deel van de hematologische maligniteiten is de behandeling gericht op curatie, zoals bij acute myeloïde leukemie en bij de hooggradige lymfomen zoals diffuus grootcellig B-cellymfoom. Er zijn veel behandelopties ontwikkeld voor de hematologische maligniteiten die niet te cureren zijn, waarbij de PFS en OS veel langer zijn. Daarbij is de PFS vaak de primaire uitkomstmaat, of bijvoorbeeld de moleculaire respons, zoals bij chronische myeloïde leukemie. Ook die criteria worden meegenomen in de ESMO-MCBS:H.”
Vooral klinische studies bij de indolente maligniteiten binnen de hematologie, met een lange OS, zijn met deze nieuwe versie beter te beoordelen. “Als zelfs in de standaardarm de mediane OS niet wordt bereikt, kun je dat moeilijk als uitkomstmaat gebruiken om te beoordelen of een middel klinisch voordeel geeft. Dan moet je een andere uitkomstmaat gebruiken. Bij solide tumoren die niet te cureren zijn is de OS over het algemeen korter, waardoor je dat wel als uitkomstmaat kunt gebruiken.”
Kwaliteit van leven
Om het klinisch voordeel voor de patiënt in zijn geheel te kunnen evalueren, wordt ook de kwaliteit van leven meegenomen in de ESMO-MCBS:H. Wester: “Tegenwoordig zijn vragenlijsten om de kwaliteit van leven te beoordelen vrijwel standaard in klinische studies. Dat wordt bij deze schaal ook meegenomen. Een nieuwe therapie kan wel een overlevingsvoordeel geven, maar heeft die ook voordeel voor de kwaliteit van leven? Je kijkt dus naar het klinisch voordeel in zijn geheel: niet alleen naar de harde data over de respons of overleving, maar ook of het voordeel oplevert voor de kwaliteit van leven van patiënten.” Juist bij de indolente maligniteiten, waarbij de behandelingen vaak lang duren, is ruim de tijd om te kijken hoe de behandeling de kwaliteit van leven beïnvloedt.
Invloed op besluitvorming
De nieuwe versie kan eventueel invloed hebben op de manier waarop klinische studies worden beoordeeld, verwacht Wester. “Dit zou kunnen helpen om de impact van een nieuwe therapie te kunnen plaatsen. En als het echt klinisch relevante data zijn met impact op de overleving en kwaliteit van leven – als de nieuwe therapie dus echt een klinisch voordeel biedt – heeft het hopelijk invloed op de besluitvorming ten aanzien van de implementatie in de klinische praktijk. Behandelingen die de respons en overleving verbeteren, komen zo hopelijk sneller beschikbaar voor patiënten.”
Waardevolle samenwerking
Dit is de eerste keer dat de ESMO haar activiteiten uitbreidt richting de hematologie, in nauwe samenwerking met de EHA. “Met de oncologische schaal had de ESMO iets heel moois opgesteld, dus waarom zou je zelf opnieuw het wiel uitvinden? Dan is samenwerking heel erg waardevol”, vindt Wester. “Je kunt goed gebruikmaken van de eerder opgezette schaal, alleen moet onderzocht worden of deze toepasbaar is voor een ander specialisme, waarbij de ziektebeelden zich wat anders kunnen gedragen.”
“Er komen ontzettend veel nieuwe middelen bij en het kost tijd om die allemaal te beoordelen en op waarde te schatten. Het kan vaak lang duren voordat een middel dat goede resultaten laat zien in klinische studies beschikbaar komt voor patiënten. De ESMO-MCBS:H zou mogelijk in de toekomst van toegevoegde waarde kunnen zijn in de plaatsbepaling van nieuwe middelen in richtlijnen, en uiteindelijk dus ook voor de patiënt.”
Referentie
1. Kiesewetter B, et al. Ann Oncol 2023;34:734-71.
Dr. Astrid Danen, wetenschapsjournalist
Oncologie Up-to-date 2023 vol 14 nummer 5
DEEL DIT ARTIKEL:
Highlights ESMO-MCBS:H
- De ESMO-MCBS:H is de eerste versie van de ESMO-MCBS die specifiek ontworpen is voor hematologische maligniteiten.
- De schaal is ontwikkeld in een gezamenlijk project van ESMO en EHA en is klaar voor gebruik in combinatie met de versie voor solide tumoren.
- De ESMO-MCBS:H ondersteunt de gezamenlijke missie van ESMO en EHA om nieuwe behandelingen te identificeren die een substantieel klinisch voordeel opleveren voor de patiënt.