Doelmatige zorg betekent met relatief weinig middelen een beoogd resultaat behalen. Oncologisch chirurg prof. dr. Schelto Kruijff, UMC Groningen, vertelde tijdens het SONCOS Therapie op Maat 2023 wat dit betekent bij oncologische chirurgie.
Schelto Kruijff, naar eigen zeggen geen doelmatigheidsexpert, startte zijn voordracht door zijn gehoor erop te wijzen dat het begrip ‘doelmatig zorg’ tijdsafhankelijk kan zijn. “Vóór de COVID-19-periode vonden we in Nederland dat het relatief lage aantal IC-bedden per 100.000 inwoners een mooi voorbeeld was van doelmatigheid in de zorg. Toen de COVID-19-pandemie uitbrak vonden we dat niet meer. Andersom was de hoge dichtheid aan IC-bedden in Duitsland toen erg doelmatig, maar was dat ook zo voor die tijd?”
Een tweede kanttekening die Kruijff plaatste bij het begrip doelmatigheid is dat dit meestal een cijfermatig begrip is: kosten versus (financiële) baten. “Zaken als tevredenheid, kwaliteit van leven, maar ook reservecapaciteit in de zorg - belangrijk gebleken in de COVID-19-periode - blijven daarbij meestal buiten beeld.”
Passend behandelplan
Streven naar doelmatigheid in de chirurgie houdt volgens Kruijff drie dingen in. “Een juiste indicatiestelling, een optimale technische uitvoering van de operatie, en goede analyse en evaluatie van het resultaat achteraf zodat verbeterpunten duidelijk worden.” Bij die eerste stap, indicatiestelling, komt tegenwoordig vaak het begrip shared decision making aan de orde, stelde Kruijff. “Ik spreek liever van ‘passend behandelplan’. Oftewel, weeg met de patiënt de protocollaire behandeling af tegen alternatieve behandelopties. Want de protocollen houden vaak geen rekening met leeftijdsaspecten en welke zaken een patiënt belangrijk vindt voor haar of zijn kwaliteit van leven. Bij sommige patiënten levert minder of zelfs niet behandelen veel winst op in kwaliteit van leven en soms zelfs amper of geen verlies van overleving. En de zorgkosten nemen daarbij af.”
Spiermassa
Een zeer doelmatige interventie bij patiënten die in aanmerking komen voor (oncologische) chirurgie is het optimaliseren en (daarna behouden) van spiermassa, vertelde Kruijff. “Spiermassa is the surgeons new best friend. Studies hebben aangetoond dat spiermassa enorm belangrijk is voor herstel na de operatie en daarmee belangrijk is voor de overleving van de oncologische patiënt. Patiënten met significant spierverlies, dat wil zeggen meer dan 10% verlies aan spiermassa in arm en been, lopen een verhoogd risico op minder goede uitkomsten van een grote operatie en maken hogere zorgkosten. Het is echter lastig spierbevorderende interventies vergoed te krijgen door de zorgverzekeraars. De kosten gaan immers voor de baten uit.”
Andere parameters
Kruijff wees vervolgens nog op enkele andere zaken die kunnen bijdragen aan de doelmatigheid van de chirurgische zorg. Zoals volume en concentratie (“Pas op dat dit geen religie wordt. Moet je patiënten langdurig naar de andere kant van het land sturen om de overlevingscurve een paar procenten te verbeteren?”), innovatieve chirurgische technieken (zie ook de voordracht van prof. dr. Theo Ruers), en het inzetten van robots (“Alleen bij prostaatkanker is robotchirurgie tot op heden aantoonbaar kosteneffectief.”).
Ook stelselmatige analyse van postoperatieve resultaten, bijvoorbeeld naadlekkage en andere complicaties, is een belangrijk hulpmiddel om de doelmatigheid van de chirurgie te verbeteren, sloot Kruijff af. “Postoperatieve heropnames zijn heel duur. Daarbij is het ook belangrijk dat we verder kijken dan de dertigdagenmorbiditeit en mortaliteit die DICA van ons vereist. Want het is natuurlijk ook belangrijk wat er daarna met de patiënt gebeurt. En verder is het zinvol om de chirurgische kwaliteit in ziekenhuizen niet alleen te vergelijken op één DICA-uitkomstmaat, bijvoorbeeld mortaliteit, maar op zoveel mogelijk relevante parameters.”
Dr. Marten Dooper, wetenschapsjournalist
Oncologie Up-to-date 2023 vol 14 nummer 2
DEEL DIT ARTIKEL:
