De Nederlandse Vereniging voor Chirurgische Oncologie (NVCO) is, samen met de medisch oncologen en de radiotherapeuten, een van de drie oprichters van de Stichting Oncologische Samenwerking (SONCOS). Prof. dr. Kees Verhoef, oncologisch chirurg in het Erasmus MC Kanker Instituut te Rotterdam en voorzitter van de NVCO, vertelt over de ambities van de chirurgisch oncologen en over de samenwerking tussen NVCO en SONCOS.
Praktijkvariatie tussen ziekenhuizen, het is volgens Kees Verhoef de grootste frustratie voor patiënten met kanker. “Je krijgt dan patiënten die zich afvragen of ze bij ziekenhuis A wel net zo goed behandeld worden als bij ziekenhuis B. Die onzekerheid, dat is voor patiënten verschrikkelijk.”
Het wegnemen van die praktijkvariatie ziet Verhoef als dé grote stap voorwaarts bij de behandeling van patiënten met kanker. Dat lukt alleen via netwerkvorming, stelt hij. Regionale netwerken organiseren vormt dan ook een van de ambities van de NVCO. “Dat houdt in dat ziekenhuizen op regionaal niveau afspraken maken over diagnostiek, behandeling en onderzoek rondom een ziektebeeld. Je brengt daarmee de kwaliteit van zorg voor dat ziektebeeld op hetzelfde niveau, zonder regionale praktijkvariatie.”
In zijn eigen regio, zuidwest-Nederland, vormen het Erasmus MC, het Amphia Ziekenhuis in Breda, het IJsselland Ziekenhuis in Capelle aan den IJssel en het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht met z’n vieren het netwerk leverchirurgie. “We hebben hetzelfde diagnostische protocol, hetzelfde behandelprotocol en we werken vanuit dezelfde database. Praktijkvariatie bij leverresectie voor metastasen komt bij ons daardoor niet langer voor. Bovendien kunnen patiënten uit de vier ziekenhuizen meedoen aan wetenschappelijke studies. Dat is prettig, want research is de enige manier om onze zorg naar een hoger niveau te tillen.”
Van orgaan- naar ziektespecialismen
De NVCO is in 1981 opgericht met als doel de chirurgische zorg voor patiënten met kanker te verbeteren. “We zijn een subvereniging van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde (NVvH), net zoals de Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie (NVT) of de Nederlandse Vereniging voor Vaatchirurgie (NVvV). Die zijn in het leven geroepen zodat chirurgen zich meer konden verdiepen in hun vak. De tijd dat de chirurg alles deed is voorbij. We zijn allemaal deelspecialisten.”
De chirurgische zorg voor patiënten met kanker verbeteren, het begrijpen van het biologisch gedrag van tumoren en de multidisciplinaire behandeling ervan, dat zijn sinds de oprichting de statutaire doelen van de NVCO. “Die doelen staan nog steeds als een huis.”
De manier waarop de chirurgisch oncologen deze doelen trachten te verwezenlijken is door de jaren heen wel veranderd. “Vroeger dachten we in organen. Je had een slokdarmspecialist, een dikkedarmspecialist, een leverspecialist. Maar een techneut die alleen alles weet over hoe je een slokdarm opereert, dat is old school. We gaan steeds meer richting ziektespecialismen. We hebben specialisten in slokdarmcarcinoom, colorectaal carcinoom en melanoom, ongeacht of die tumor in de pancreas zit of in de dikke darm. Een slokdarm opereer je anders bij een melanoom, een slokdarmcarcinoom of een gastro-intestinale stromatumor. Hoe je de ziekte behandelt wordt niet zozeer bepaald door het orgaan, als wel door de ziekte zelf. Kennis over het biologische gedrag van de ziekte is doorslaggevend.”
Deze verschuiving van orgaan- naar ziektespecialismen levert betere zorg op. “Het scheelt in morbiditeit en kwaliteit van leven van de patiënt. Bij een melanoom van het rectum hoef je geen radicale rectumamputatie te doen met eventuele voorbestraling. Sommige rectumspecialisten kiezen daar wel voor, maar een melanoomspecialist weet dat zo’n resectie niets uitmaakt voor de kansen op overleving. Rectumsparend behandelen levert dezelfde overlevingskansen op, met minder morbiditeit en een betere kwaliteit van leven voor de patiënt.”
Comfortabel opereren
De technologische ontwikkelingen in de chirurgie gaan snel. De NVCO zou iets meer aandacht mogen besteden aan de toegevoegde waarde van deze technische innovaties, stelt Verhoef. “We mogen scherper nadenken of we kiezen voor een operatie met de robot, voor een kijkoperatie, of voor conventionele open chirurgie.”
Niet alleen vanwege een betere kwaliteit van zorg, maar ook voor een beter comfort en meer werkplezier voor de chirurg. “Voor de kwaliteit van de patiëntenzorg lijkt het niet uit te maken of je een kijkoperatie met de robot doet of dat de chirurg deze kijkoperatie zelf uitvoert. Maar voor de chirurg maakt het wél verschil. Met een robot kan hij comfortabel opereren vanachter de console waarmee hij de robotarmen bedient. Hij hoeft niet uren achtereen voorovergebogen te opereren. We voorkomen daarmee dat de chirurg op zijn zestigste met zijn werk moet stoppen vanwege ernstige rugklachten of een hernia.”
Niet opleggen
De NVCO is samen met de medisch oncologen en de radiotherapeuten een van de drie oprichters van de Stichting Oncologische Samenwerking (SONCOS). Verhoef is blij met dit multidisciplinaire, oncologische overleg. “De behandeling van een patiënt is nooit het werk van één specialist, maar altijd het product van samenwerking van een groep specialisten. Elke schakel bepaalt de sterkte van de gehele keten. Als alleen de chirurgie op hoog niveau functioneert, maar de radiotherapie of de medische oncologie niet, schiet de patiënt er niets mee op. Daarom is SONCOS belangrijk. Het biedt een multidisciplinair platform voor de beste zorg in de oncologie.”
Verhoef wil daarbij wel een misverstand uit de weg ruimen. Want SONCOS legt niets op, al wordt dat nog wel eens gedacht. Het volgt slechts de normen - zoals de volumenormen - van de beroepsverenigingen. “SONCOS zal nooit iets zeggen over een chirurgische of internistische norm, dat is aan de chirurgen of internisten. Het zorgt vooral voor coördinatie en afstemming tussen de beroepsgroepen. Als de oncologisch gynaecologen vinden dat er voor een bepaalde tumorbehandeling een volumenorm van tien vereist is, en de oncologisch chirurgen vinden dat je die behandeling ten minste dertig keer moet hebben gedaan, dan is dat strijdig met elkaar. Vanuit SONCOS zoeken we dan naar consensus. We waarborgen daarmee de kwaliteit van de oncologische zorg in Nederland in de gehele breedte. Dat was ook de doelstelling die de NVCO bij de oprichting van SONCOS voor ogen stond. We staan daar nog steeds honderd procent achter.”
Drs. Michel van Dijk, wetenschapsjournalist
Oncologie Up-to-date 2018 vol 9 nummer 5
DEEL DIT ARTIKEL:
