Drs. Marianne Leenders, anesthesioloog-pijnspecialist in het UMC Utrecht, besprak tijdens het voorjaarssymposium van het Netwerk VSO het gebruik van cannabis bij de behandeling van pijn.
Sinds september 2003 is medicinale cannabis verkrijgbaar in Nederland. Het gaat om gedroogde bloemtoppen van onder gecontroleerde condities gekweekte, vrouwelijke hennepplanten. Daarnaast is tegenwoordig cannabisolie beschikbaar, dat gebaseerd is op medicinale cannabis. “De belangrijkste werkzame bestanddelen in medicinale cannabis en cannabisolie zijn dronabinol, bestaande uit delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) en cannabidiol (CBD)”, vertelt Marianne Leenders. “Er zijn verschillende variëteiten medicinale cannabis en cannabisolie, waarvan het gehalte THC en CBD verschilt. Zowel de olie als de medicinale cannabis is alleen op doktersrecept verkrijgbaar.”
Indicaties
Medicinale cannabis kent veel indicaties, waaronder spasticiteit bij multiple sclerose (MS), chronische (neuropathische) pijn, en misselijkheid en braken bij chemo- en radiotherapie. Leenders: “De richtlijn Pijn bij kanker geeft als aanbeveling: Overweeg het gebruik van cannabinoïden bij patiënten met pijn bij kanker wanneer deze met de overige middelen onvoldoende behandeld kunnen worden.”
Naast medicinale cannabis bestaat er ‘eigen kweek’ cannabis en vrij verkrijgbare wietolie. Waarom dan medicinale varianten? Leenders: “Medicinale cannabis(olie) bevat gestandaardiseerde hoeveelheden THC en CBD. Bij zelfgekweekte of vrij verkrijgbare cannabis(olie) is dat niet zo. Onderzoek heeft aangetoond dat de samenstelling van bijvoorbeeld vrij verkrijgbare CBD-olie varieert. Soms bevat dat ook THC, wat bij CBD-olie niet de bedoeling is. Bovendien kunnen in niet-medicinale cannabisproducten schimmels, bacteriën, pesticiden en zware metalen zitten. Bij medicinale producten wordt daarop gecontroleerd.”
Wijze van gebruik en dosering
Toediening van medicinale cannabis kan via inhalatie (roken of via een verdamper) of oraal (cannabisthee of -olie). Bij inhalatie wordt de maximale concentratie in het bloed al binnen vijftien minuten bereikt; bij orale toediening na twee tot drie uur.
Doseren van cannabisolie is makkelijker dan ‘gewone’ medicinale cannabis. Leenders: “Je begint eenvoudig met twee tot drie keer daags één druppel. Na drie dagen kun je verhogen naar twee druppels om vervolgens weer drie dagen te wachten, net zo lang tot het gewenste effect bereikt is. Als er bij drie keer per dag acht tot tien druppels nog geen effect is, dan kun je stoppen, want dan krijg je ook geen effect meer.”
Contra-indicaties, bijwerkingen en interacties
Contra-indicaties zijn onder meer hartafwijkingen, zoals hartritmestoornissen en een aangeboren lang QT-intervalsyndroom, maar ook een psychotische stoornis en glaucoom.
Gebruik bij zwangerschap en borstvoeding wordt afgeraden wegens nadelige effecten op de foetus en aangetoonde aanwezigheid van werkzame cannabisbestanddelen in moedermelk.
Bijwerkingen kunnen psychisch en/of lichamelijk zijn. “Wat betreft de psychische bijwerkingen kan de patiënt zich heel prettig voelen, maar ook angstig, paniekerig, verward en rusteloos. Ook psychoses komen voor”, vertelt Leenders. Lichamelijke bijwerkingen zijn onder meer tachycardie, orthostatische hypotensie, hoofdpijn en spierverslapping. “Dat laatste is bij patiënten met MS juist de bedoeling.”
CBD en THC kunnen interacties aangaan met onder andere antivirale middelen, coumarines en disulfiram. Stoffen die de afbraak van THC en CBD versnellen zijn bijvoorbeeld sint-janskruid en rifampicine.
Prijskaartje
Cannabis(olie) wordt niet vergoed in het standaard zorgverzekeringspakket en waarschijnlijk ook niet vanuit aanvullende pakketten. Gebruik ervan kan dan prijzig zijn; hogere concentraties kosten tot wel € 178,- per flesje (10 ml). Bij een hoge dosering doet iemand daar twee weken mee. “Dat is wel iets om in het achterhoofd te houden”, aldus Leenders. Voor meer informatie verwijst zij naar het Bureau voor Medicinale Cannabis (www.cannabisbureau.nl).
Dr. Marijke van Oosten, wetenschapsjournalist
Oncologie Up-to-date 2022 vol 13 nummer 3
DEEL DIT ARTIKEL:
