Behandeling met een off-the-shelf dendritischecelvaccin, DCP-001, kan ervoor zorgen dat patiënten met acute myeloïde leukemie converteren van minimale restziekte (MRD)-positief naar MRD-negatief. Prof. dr. Arjan van de Loosdrecht (Amsterdam UMC) presenteerde deze resultaten van een fase 2-studie tijdens de virtuele 62e ASH Annual Meeting.1
Dendritische cellen die beladen zijn met tumorspecifieke antigenen kunnen dienen als vaccin voor de behandeling van kanker, en zijn volop in ontwikkeling. “Het concept achter ons vaccin is dat de dendritische cel afkomstig is van een leukemiecel”, legt Arjan van de Loosdrecht uit in een interview met Oncologie Up-to-date. “Cellen afkomstig van een leukemiepatiënt zijn omgebouwd tot cellijn. Deze cellen kunnen we laten differentiëren, ofwel uitrijpen, tot functionele dendritische cellen. Omdat leukemiecellen de oorsprong vormen, zijn in deze dendritische cellen intrinsiek alle tumorspecifieke antigenen aanwezig. Die kunnen in de context van de dendritische cel, samen met zijn costimulatoire moleculen, een maximale tumorspecifieke immuunrespons teweegbrengen.”
Intradermaal ingespoten kan dit vaccin via een aantal manieren werken. Aan de ene kant kunnen de dendritische cellen van het vaccin zelf opgenomen worden in de lokale huidmacrofagen en dendritische cellen, die vervolgens op hun beurt een T-celrespons kunnen induceren. Aan de andere kant is al eerder aangetoond dat de ingespoten dendritische cellen kunnen migreren naar de drainerende lymfeklieren, waar ze een tumorspecifieke immuunrespons kunnen uitlokken. Daarnaast kunnen deze dendritische cellen in de huid lokaal T-cellen activeren en zo een ondersteunend micromilieu creëren om de T-celrespons te versterken.
MRD-negativiteit
In een fase 1-studie bleek dit DCP-001-vaccin al veilig te zijn. Bovendien waren er aanwijzingen dat het bij de patiënt een immuunrespons tegen de oorspronkelijke tumor kon oproepen.2 Voor de fase 2-studie includeerden de onderzoekers patiënten met AML die in complete remissie zijn, maar bij wie nog steeds minimale restziekte (MRD) - ook wel meetbare restziekte genoemd - aantoonbaar is. “We weten dat in die situatie de ziekte terugkomt. Het doel van de studie is om te zien of we deze patiënten na vaccinatie kunnen converteren naar MRD-negativiteit.”
Tot nu toe werden vijftien patiënten geïncludeerd. De patiënten kregen vier tweewekelijkse vaccinaties (25 x 106 cellen bij de eerste tien patiënten en 50 x 106 cellen bij daaropvolgende patiënten), en na een rustperiode nog twee boost-vaccinaties (10 x 106 cellen). “Zeven patiënten hebben alle vaccins ontvangen, twee van hen zijn geconverteerd naar MRD-negativiteit. Dat hebben we zowel met flowcytometrie als met kwantitatieve PCR gemeten. Deze patiënten vertoonden al conversie voordat ze de boost-vaccinaties kregen, en het effect houdt ook lang aan. Een aantal patiënten die geen conversie vertoonden, hebben een allogene stamceltransplantatie gekregen, die zijn we kwijt voor een zinvolle beantwoording van de onderzoeksvraag. Maar we hebben een paar prachtige responsen gezien”, aldus Van de Loosdrecht.
Immuunrespons
De onderzoekers vonden bij deze twee patiënten een aantal aanwijzingen dat er een tumorspecifieke immuunrespons op gang kwam. “Ten eerste zagen we een tumorspecifieke T-celreactie in een interferon-gamma-assay, ten tweede zagen we dat een bepaald soort T-celsubsets (geprimede T-cellen) meer voorkomt bij de geconverteerde patiënten. Bovendien hebben we mogelijk een predictieve signatuur van dendritische cellen geïdentificeerd. Uiteraard moet dit bevestigd worden in grotere datasets, maar deze resultaten zijn dusdanig van belang dat we een zinvolle behandeling zouden kunnen ontwikkelen.” Deze studie zal doorgaan totdat het beoogde aantal van twintig patiënten is geïncludeerd. Daarna is het plan om te expanderen naar grotere datasets, en om het vaccin ook voor patiënten met hoog-risico myelodysplastisch syndroom te ontwikkelen.
Luister ook naar de podcast, waarin prof. dr. Arjan van de Loosdrecht in meer detail vertelt over de tumorspecifieke immuunrespons en de toekomstplannen bij myeloïde ziekten.
Referenties
1. Van de Loosdrecht AA, et al. ASH 2020; abstr 168.
2. Van de Loosdrecht AA, et al. Cancer Immunol Immunother 2018;67:1505-18.
Dr. Astrid Danen, wetenschapsjournalist
Congres Up-to-date 2021 vol 6 nummer 1
Klik hier voor de podcast met Arjan van de Loosdrecht opgenomen tijdens de ASH 2020.
DEEL DIT ARTIKEL:
