Alpe d’HuZes is een sportief evenement waarbij de deelnemers zo veel mogelijk geld inzamelen voor kankeronderzoek. Onder het motto ‘opgeven is geen optie’ beklimmen jaarlijks tot 5.000 deelnemers maximaal zes keer op één dag de Alpe d’Huez in Frankrijk. Vrijwilligers Teresia Kempen-Smit en Karin Koorenhof vertellen over dit bijzondere evenement, dat tal van onderzoeksprojecten mogelijk maakt. Zo ook het onderzoek van dr. Sabrina Oliveira, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht. Zij probeert fotodynamische therapie voor hoofd-halstumoren te verbeteren door lichtgevoelige middelen te koppelen aan EGFR-specifieke nanobodies.
Op elke eerste donderdag van juni beklimmen ongeveer 5.000 Nederlanders fietsend, wandelend of hardlopend maximaal zes keer de Alpe d’Huez in Frankrijk om zoveel mogelijk geld in te zamelen voor kankeronderzoek.1 De loodzware tocht staat symbool voor de moeilijke weg die kankerpatiënten moeten afleggen en is onderdeel van de koersweek, waarin saamhorigheid centraal staat. Sinds 2006 hebben de deelnemers van Alpe d’HuZes al ruim 173 miljoen euro opgehaald voor KWF Kankerbestrijding. De organisatie van Alpe d’HuZes bestaat volledig uit vrijwilligers en probeert zoveel mogelijk spullen en diensten gesponsord te krijgen. 100% van de opbrengst - Alpe d’HuZes hanteert het antistrijkstokbeleid - gaat naar kankeronderzoek en de verbetering van de kwaliteit van leven bij kankerpatiënten.
Koersweek
Teresia Kempen-Smit en Karin Koorenhof zetten zich al jaren met hart en ziel in als vrijwilligers van Alpe d’HuZes. Tijdens de koersweek helpen zij onder andere bij de catering en receptie. “Door onze inzet voor Alpe d’HuZes hopen wij eraan bij te dragen dat de behandeling van kanker dusdanig verbetert dat toekomstige patiënten niet meer aan de ziekte overlijden”, vertelt Koorenhof. Naast het ophalen van geld, hebben deelnemers ook de gelegenheid om hun persoonlijke verhaal te vertellen. Kempen-Smit: “Vaak hebben deelnemers en supporters hele inspirerende verhalen over waarom ze meedoen aan Alpe d’HuZes. Iedereen op die berg is met elkaar verbonden en is daar met één beweegreden: zo veel mogelijk geld inzamelen voor het kankeronderzoek. In aanloop naar de koersweek halen deelnemers vaak geld op door het organiseren van allerlei fundraise-activiteiten, zoals etentjes, oliebollenverkoop, pubquiz, spinningmarathon en verkoop van zelfgemaakte artikelen.
Hoewel de beklimming van de Alpe d’Huez dit jaar niet door kon gaan vanwege de coronacrisis, werd er toch geld ingezameld met een online editie. Deelnemers konden bijvoorbeeld via een videoverbinding meedoen aan een saamhorigheidsklim waarbij een uur gespind werd onder leiding van het Alpe d’HuZes-bestuur. Toch hopen beide dames dat het evenement volgend jaar weer op de berg kan plaatsvinden. Koorenhof: “Het gevoel van saamhorigheid op die berg is heel bijzonder. Als je één keer een Alpe d’HuZes’er bent, dan blijf je dat.” Ook Kempen-Smit is nog niet van plan om te stoppen als vrijwilliger en fondsenwerver bij de stichting. “Alpe d’HuZes heeft mijn leven verrijkt”, vertelt ze.
Geldbesteding
Tijdens de koersweek van Alpe d’HuZes krijgen de deelnemers en vrijwilligers ook te horen waar hun opbrengst naartoe gaat. Samen met vertegenwoordigers van Alpe d’HuZes stelt de KWF-adviesraad een jaarlijks bestedingsplan op. Aan de hand van dit plan wordt het bedrag verdeeld over verschillende categorieën, waaronder de Bas Mulder Award voor baanbrekend onderzoek door jonge talentvolle onderzoekers, en het Hermannetje voor versnelde implementatie van onderzoeksresultaten in de praktijk. Kempen-Smit: “Het is fantastisch om te horen wat er al bereikt is met de financiering door Alpe d’HuZes/KWF. Aan de andere kant is het ook mooi om te zien dat veel artsen en onderzoekers geïnteresseerd zijn in de bron van het geld. Mensen zoals Karin en ik zijn ook bezig met de strijd tegen kanker, maar natuurlijk op een andere manier dan wetenschappers.”
Onderzoek
Een van de onderzoeksprojecten die gefinancierd wordt met de opbrengst van Alpe d’HuZes is het onderzoek van Sabrina Oliveira. Haar groep ontwikkelde onlangs een fotodynamische therapie (PDT) met nanobody-fotosensibilisatorconjugaten gericht tegen de epidermale groeifactorreceptor (EGFR), een eiwit dat vaak tot overexpressie komt in hoofd-halstumoren. Uit eerder gepubliceerde resultaten bleek deze nieuwe doelgerichte behandelingsstrategie geassocieerd met een aanzienlijke lokale toxiciteit in een muismodel voor hoofd-halstumoren.2 “Met het huidige project willen we aantonen dat de PDT met nanobodies niet alleen veilig en werkzaam is als lokale therapie, maar eveneens een systemisch antitumoreffect tot stand kan brengen”, aldus Oliveira.
Conventionele PDT bestaat uit het toedienen van een niet-toxische fotogevoelige stof, waarna twee tot vier dagen later lokaal licht op de tumor wordt toegediend om een toxische reactie tegen de tumor op te wekken. Hoewel PDT in de kliniek al wordt toegepast bij hoofd-halskanker, gaat het gepaard met een complex behandelingsprotocol en langdurige fotosensitiviteit van de huid. Om de tumorselectiviteit te verbeteren, wordt er momenteel klinisch onderzoek verricht naar doelgerichte PDT met EGFR-specifieke antilichamen. Een nadeel van deze benadering is dat antilichamen vanwege hun grote molecuulgewicht beperkt doordringen in de tumor en langzaam uit het lichaam verdwijnen.
Oliveira: “Door de fotogevoelige stof te koppelen aan EGFR-specifieke nanobodies willen we de tumorselectiviteit verbeteren en bijwerkingen van PDT verminderen. Door het kleine formaat kunnen de nanobodies snel accumuleren in de tumor en worden ongebonden nanobodies snel geklaard. Hierdoor kan lokale belichting al binnen één tot twee uur na toediening plaatsvinden en gerichte toxiciteit in de tumor induceren. De snelle accumulatie maakt de therapie bijvoorbeeld ook geschikt voor combinatie met chirurgie om de kans op volledige resectie te vergroten.”
Immuunrespons
Hoewel bekend is dat de lokale toxiciteit van conventionele PDT een systemische immuunrespons tegen de tumor kan induceren, is het werkingsmechanisme van PDT met nanobodies onvoldoende bekend.3 Met het huidige project wil de groep van Oliveira onderzoeken of hun behandelingsstrategie resulteert in een systemisch antitumoreffect en immuungeheugen. Oliveira: “Onze resultaten uit in-vitro-onderzoek suggereren dat PDT met nanobodies de afgifte van damage-associated molecular patterns (DAMP’s) uit tumorcellen stimuleert, resulterend in maturatie van dendritische cellen. Door onder andere gebruik te maken van een muismodel, willen we onze waarnemingen bevestigen. Als blijkt dat de PDT met nanobodies een immuungeheugen kan stimuleren, zou de therapie het risico op recidiverende ziekte en metastasen kunnen verminderen. Los daarvan is mijn verwachting dat het tumorspecifieke karakter van de interventie de uitkomst zal verbeteren vergeleken met de bestaande behandelingsstrategieën voor hoofd-halstumoren.”
Referenties
1. Stichting Alpe d’HuZes. Te raadplegen via www.opgevenisgeenoptie.nl/
2. Van Driel PB, et al. J Control Release 2016;229:93-105.
3. Hernández IB, et al. J Clin Med 2020;9:333.
Carmen Paus, MSc, medical writer
Oncologie Up-to-date 2020 vol 11 nummer 6
DEEL DIT ARTIKEL:
